Sáng chế và phát minh đều là hai khái niệm liên quan đến kỹ thuật và khoa học. Tuy nhiên, hiện tại vẫn có những trường hợp nhần lẫn hai khái niệm này với nhau. Sau đây hãy cùng xét 4 điểm phân biệt giữa sáng chế và phát minh.
Có thể bạn quan tâm
Điểm 1: Về mặt khái niệm
Phát minh được định nghĩa trong từ điển Bách khoa Việt Nam là: “Sự phát hiện một sự vật, một hiện tượng hoặc một quy luật tồn tại khách quan của tự nhiên mà con người chưa từng biết tới. Phát minh làm thay đổi, nâng cao trình độ nhận thức của con người đối với tự nhiên và tạo cơ sở để con người lợi dụng, chế ngự tự nhiên.”
Phát minh khoa học là yếu tố quyết định đối với tiến bộ khoa học – kỹ thuật. Phát minh thường gắn liền với những nghiên cứu cơ bản trong khoa học lý thuyết và khoa học ứng dụng. Phát minh phản ánh các mối quan hệ hiện thực khách quan cơ bản và những tính chất của các hiện tượng trong thế giới hiện thực.
Sáng chế được định nghĩa là: “Giải pháp kỹ thuật mới so với trình độ kỹ thuật trên thế giới, có trình độ sáng tạo, có khả năng áp dụng trong các lĩnh vực kinh tế – xã hội”. Và theo bộ luật sở hữu trí tuệ, sáng chế là một đối tượng sở hữu công nghiệp, được pháp luật bảo hộ.
Nói ngắn ngọn, phát minh là một hiện tượng, quy luật đã tồn tại sẵn trong tự nhiên mà chưa được khám phá. Trong khi đó sáng chế là một giải pháp kỹ thuật cần có trình độ sáng tạo, có khả năng áp dụng trong các lĩnh vực kinh tế – xã hội.
Điểm 2: Về mặt bản chất
Về mặt bản chất, phát minh là một khái niệm không có tính mới. Xét trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, bản thân phát minh vốn dĩ đã tồn tại sẵn, chỉ là con người chưa phát hiện ra mà thôi. Mặt khác, phát minh có thể được sử dụng để giải thích thế giới, nhưng lại hoàn toàn không có giá trị trực tiếp trong sản xuất đời sống. Do đó, các phát minh không có giá trị thương mại.
Ngược lại, sáng chế là những khái niệm không tồn tại sẵn trong tự nhiên. Sáng chế yêu cầu sự đầu tư về mặt tài chính cũng như nhân lực và sức sáng tạo.
Bên cạnh đó, khi được tạo ra, sáng chế có khả năng áp dụng trực tiếp trong đời sống và sản xuất, góp phần làm gia tăng năng suất lao động. Nhờ vào tính thiết thực như vậy, sáng chế cũng có ý nghĩa thương mại. Thực tế có nhiều người mua, bản sáng chế (còn gọi là chuyển nhượng quyền sở hữu sáng chế) và chuyển quyền sử dụng sáng chế.
Có thể nói, yếu tố bản chất căn bản phân biệt giữa sáng chế và phát minh chính là tính mới và khả năng áp dụng công nghiệp.
Điểm 3: Hình thức bảo hộ
Tuy cùng là hai khái niệm trong lĩnh vực khoa học, trong luật sở hữu trí tuệ, hai khái niệm này được bảo hộ dưới hình thức khác nhau. Đây là một yếu tố then chốt về mặt pháp lý khi phân biệt giữa sáng chế và phát minh.
Phát minh là đối tượng được bảo hộ quyền tác giả. Phát minh không hề được bảo hộ về mặt nội dung, mà chỉ được bảo hộ về mặt hình thức.
Sáng chế là một đối tượng được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp và được bảo hộ độc quyền về nội dung.
Điểm 4: Điều kiện bảo hộ
Trong Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam, phát minh thỏa mãn điều kiện được quy định tại Điều 13 và Điều 14.
Đối với sáng chế, điều kiện bảo hộ của sáng chế được quy định tại Điều 58 Luật sở hữu trí tuệ, đó là:
- Có tính mới (trên toàn thế giới).
- Có trình độ sáng tạo.
- Có khả năng áp dụng công nghiệp.
Kết luận về phân biệt giữa sáng chế và phát minh
Phát minh và sáng chế là hai khái niệm đôi lúc bị đánh tráo và dẫn đến hiểu lầm. Để phân biệt giữa sáng chế và phát minh, về căn bản, sáng chế và phát minh khác nhau ở tiêu chí tính mới và khả năng áp dụng công nghiệp. Theo mặt pháp lý, phát minh được bảo hộ quyền tác giả, bảo hộ hình thức chứ không bảo hộ nội dung của phát minh; còn sáng chế được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp và bảo hộ độc quyền về nội dung.
